Herhalen van handelingen
Wat is het herhalen van handelingen?
Herhalen van handelingen verwijst naar het steeds opnieuw uitvoeren van bepaalde gedragingen — zoals controleren, wassen, tellen of ordenen — vaak vanuit een innerlijke drang of angstgevoel. Deze handelingen voelen niet vrijwillig aan: iemand wéét dat ze overdreven of onnodig zijn, maar voelt zich gedwongen ze tóch te doen om spanning te verminderen of een gevreesde ramp te voorkomen.
Het gaat hier niet om gewoontes of routines, maar om dwangmatigheden die het dagelijks functioneren beïnvloeden. Denk aan: tien keer controleren of het gas uit is, rituelen bij het aantrekken van kleding, of eindeloos herhalen van woorden in het hoofd. De handelingen worden uitgevoerd om innerlijke onrust of angst te bezweren — maar het effect is meestal tijdelijk, waarna de dwang terugkeert.
Hoe ontstaat het?
Het herhalen van handelingen ontstaat meestal niet van de ene op de andere dag. Vaak begint het met een angstige gedachte of onaangename prikkel, die men probeert te neutraliseren door een handeling uit te voeren. Als deze handeling de spanning tijdelijk vermindert, wordt het gedrag versterkt. Zo ontstaat een patroon van dwangmatig gedrag.
Risicofactoren zijn:
- Perfectionisme of behoefte aan controle
- Traumatische ervaringen of onveiligheid in de jeugd
- Angststoornissen of depressieve symptomen
- Neurobiologische gevoeligheid (zoals bij OCD)
- Stressvolle levensgebeurtenissen of overbelasting
De handeling zelf is zelden het kernprobleem: het gaat om de innerlijke spanning en de poging die te reguleren.
Gerelateerde aandoeningen
Dwangstoornis (Obsessieve-compulsieve stoornis - OCD)
De bekendste stoornis waarbij herhalingsgedrag voorkomt. Mensen ervaren obsessieve gedachten en voeren compulsieve handelingen uit om de spanning te verminderen.
Gegeneraliseerde angststoornis (GAS)
Bij GAS kunnen mensen ook dwangmatig controleren of herhalen, vaak vanuit een gevoel van onzekerheid of doemdenken.
Autismespectrumstoornis (ASS)
Bij ASS kunnen herhalende handelingen of rituelen een manier zijn om voorspelbaarheid en structuur te creëren in een wereld die overweldigend voelt.
Ticstoornissen
Soms lijken herhalende handelingen op tics — plotselinge, niet-doelgerichte bewegingen of geluiden — die vooral bij jongeren kunnen voorkomen.
Behandeling bij Beterggz
Bij Beterggz kun je direct terecht voor een aanmelding, intake en behandeling door ervaren specialisten. Wij bieden:
✔ Volledig vergoede behandelingen binnen de SGGZ
✔ Geen wachtlijsten
✔ Een veilige en vertrouwde online behandelomgeving
✔ Behandeling op maat, afgestemd op jouw situatie
✔ Ook geschikt voor complexe problematiek en co-morbiditeit
Herken jij jezelf in het herhalen van handelingen die je niet meer kunt stoppen? Meld je aan — wij helpen je los te komen uit dit patroon.